نشانه های آدم دروغگو؛ دروغگو خودش را لو می دهد!

نشانه های آدم دروغگو جنبه‎های مختلفی را شامل می‎شود، مانند شیوه بیان، زبان بدن و… . البته موضوع به این آسانی که فکر می‎کنید نیست. شاید بهتر است ابتدا کمی با مبحث دروغ و تعریف آن از دیدگاه علوم مختلف آشنا شویم. دروغ در تمام ادیان یک رذیله اخلاقی است، حتی کسانی که به یک مذهب خاص پایبند نیستند نیز دروغ را یک امر ناپسند می‎دانند. دروغ می‎تواند به صورت عمد، سهو یا مصلحت گفته شود. البته دروغ، دروغ است و نباید آن را توجیه کرد. از زمان کودکی والدین به ما یاد داده‎اند که «دروغگو دشمن خداست». این جمله نشان می‎دهد تا چه حد دروغ گفتن عملی ناپسند است.

دروغ تنها در زبان گفتار نیست. بلکه در رسانه‎ها و فضای مجازی نیز امکان چاپ دروغ وجود دارد. مخاطب آن از یک نفر فراتر رفته و گاهی تا چند صد هزار نفر مخاطب دارد. تاکنون در روانشناسی، علوم اخلاقی و دینی یک تعریف واحد و مشترک ارائه نشده است. برای دروغ چهار شرط وجود دارد:

• خبری بیان شود.
• فرد قصد فریب داشته باشد.
• خبر برخلاف واقعیت باشد، بدانیم یا ندانیم.
• با مخاطب سخن گفته شود (به این معنی که بدون وجود مخاطب دروغ معنا ندارد).

 

دروغ چیست؟

پیش از آنکه با نشانه ‎های آدم دروغگو آشنا شویم ابتدا با تعریف کلی آن آشنا خواهیم شد. روانشناسی، دروغ را یک ماهیت فیزیولوژیکی می ‎داند که به دلیل گرایش فرد به بقا است. بقا برای برای حفظ جان، تثبیت یا بالا بردن جایگاه فردی یا اجتماعی و… را می‎توان نام برد. انواع دروغ در روانشناسی:

• اغراق
• دروغ سفید
• فریب دادن
• دروغ ساختگی
• دروغ از سر اجبار
• پایبند نبودن به عهد
• سرقت ادبی آثار مختلف
• دروغ برجسته یا واضح (تشخیص دروغ بودن آن بسیار آسان است)

دروغ در معنای لغوی به «سخن یا قول ناحق، خلاف حقیقت و واقعیت» گفته می‌شود. در ادیان مختلف از جمله اسلام دروغ هم ردیف شرک به خداوند است، همچنین جزو گناهان کبیره محسوب می‎شود. دلایل دروغ در افراد مختلف با توجه به سن، جنسیت و… متفاوت است، مانند:

• برای تقویت اعتماد به نفس
• برای جلوگیری از شرم و خجالت
• جلب کردن نظر دیگران یا فرد خاص
• برای دور ماندن از آثار ناگوار شکست و پیشگیری از نا امیدی
• برای پیشگیری از دعوا و درگیری یا اینکه کسی با او دعوا نکند، مانند کودکان
• دریافت پاداش و تحسین از طرف دیگران (در کودکان یا به دست آوردن جایگاه اجتماعی)

 

 

نشانه های فیزیولوژیکی یا روانی

بسیاری از رفتارها و گفتارهایی که نشان دهنده یک حالت درونی هستند نشانه‎هایی دارند، مانند دروغ گفتن، خوشحالی، ناراحت و… . در رفتار فرد دروغگو نشانه‌هایی وجود دارد، نشانه های آدم دروغگو مانند هول شدن، عرق کردن، تغییر عضلات چهره و… را می‎توان نام برد.

اندوه و غم، عصبانیت، خوشحالی، ترس و… همراه با علائم رفتاری، روانی و فیزیولوژیکی در فرد ایجاد می‎شوند. در رابطه با مسئله دروغ، موضوع کمی سخت می‌شود، زیرا در اکثر موارد کسی جز خود گوینده از دروغ بودن آن موضوع اطلاعی ندارد. البته رفتارشناسان، روان شناسان و… نشانه های آدم دروغگو را بیان کرده‌اند. حتی برای تشخیص دروغ، دستگاه‌های دروغ سنج را ابداع کرده‌اند.

به طور کلی برای اینکه بتوانید با نشانه های آدم دروغگو آشنا شوید باید:

• زبان بدن را بررسی کنید.
• به دهان و چشم فرد نگاه کنید.
• به حالات چهره گوینده توجه کنید.
• به نحوه برخورد فرد با خود توجه نمایید.
• به لحن صحبت و ساختار جملات گوینده توجه نمایید.
• گوینده سعی می‎کند اثبات کند حرفهایش صادقانه است.
• برای جواب دادن به سوالات شما کمی تفکر و تامل می‎کند.

 

زبان بدن دروغگو

برای شناخت نشانه های آدم دروغگو منابع مختلفی در دسترس هستند. کتاب «زبان بدن دروغگوها» یکی از تالیفات مهم لیلیان گلاس است. در منابع مختلف علائم متعددی بیان شده‎اند که بیشتر آنها مشترک هستند:

• ریتم تنفس تندتر می‎شود.
• ضربان نبض یا قلب بالا می‎رود.
• تپق زده یا سرفه‎های بی‎مورد می‎کنند.
• برخی نواحی بدن خود را مکرر خارش می‎دهند.
• قبل از جواب دادن تعداد دفعات زیادی فکر می‎کنند.
• سعی می‎کنند چیزی را پیدا کرده تا با آن بازی کنند.
• رنگ پریدگی در چهره‌ یا سرخ شدن صورت از دیگر علائم است.
• مکرر سر خود را تکان می‌دهند، به عقب می‎برند یا مدام به اطراف نگاه می‎کنند.
• با دستان خود زیاد وَر می‎روند یا مدام با انگشتان خود به طرف مقابل اشاره می‌کنند.
• گاهی صدایشان لرزش دارد یا تن صدایشان یکنواخت نیست (تن صدایشان بالا یا پایین است، آهسته یا تند صحبت می‎کنند و…).
• بر لبشان خنده مصنوعی می‎بینید یا خنده و قهقهه بی مورد می‎کنند. لبهایشان را جمع می‎کنند، حتی گاهی می‎جوند یا می‌فشارند.
• یکی از نشانه های آدم دروغگو که اکثر مردم اطلاع دارند عدم تماس چشمی مستقیم فرد دروغگو با مخاطب است. معمولاً به پایین یا بالا نگاه می‌کنند.

فرد دروغگو ویژگی‎های دیگری نیز دارد:

• یک اتفاق را با جزئیات بیش از حد و غیر معمول وسعت می دهد، زیرا می‎ خواهد شما را قانع کند که راست می‎گوید.
• یکی از نشانه های آدم دروغگو که در بین مردم شناخته شده است این است که «دروغگوها فراموش کارند». معمولاً حرفهایی را که زده‎اند از یاد می‌برند، شاید به این دلیل که بر پایه واقعیت نیستند.

 

 

تشخیص آدم دروغگو

در مطالعه‌ای که بر روی 12 هزار نفر انجام شد شناسایی و مهارت تشخیص آدم دروغگو در بین آنها سنجیده شد. این پژوهش در دانشگاه کالیفرنیا توسط پل اکمن انجام شده است. نتیجه پژوهش نشان داد حدود 50% افراد قادر بودند که دروغ را تشخیص دهند. سوال مهم این است که چگونه تشخیص دهیم فرد دروغ می‎گوید؟

همانطور که گفتیم بسیاری از حالات درونی مانند دروغ  به صورت فیزیولوژیکی با علائمی بروز پیدا می‌کنند. این علائم معمولاً غیرارادی و ناخودآگاه هستند، مانند تغییر نبض یا تن صدا که به تشخیص آدم دروغگو کمک می کند. یک روش مهم، آشنایی شما با زبان بدن افراد دروغگو است. حرکات کوچک مانند تغییر در صدا و چهره و حرکات بزرگ مانند تکان دادن سر، به هم مالیدن دست‎ها، تکان دادن مکرر پا و… را بشناسید. حتی بسیاری از افراد دروغگو به صورت مکرر تملق و چاپلوسی می‎کنند، در واقع تلاش دارند که شما را فریب دهند. حتی ممکن است برای متقاعد کردن به شما بگویند «کاملا صادقانه می‎گویم» یا «قسم می‎خورم که راست می‎گویم».

با مطالعه کتاب‌های مختلف مانند زبان بدن دروغگوها، آدم دروغگو را در اکثر موارد به درستی تشخیص می‎دهید. شما می‎توانید با شناخت زبان بدن افراد دروغگو و تلفیق آن با احساسات واقع بینانه خود، دروغ را تا حد قابل ملاحظه‌ای تشخیص دهید. فراموش نکنید که دروغ به صورت 100% قابل تشخیص نیست و نباید برچسب دروغگویی را به هر فردی بزنید. گاهی توجه به سابقه شخص (مانند قصه چوپان دروغگو) می‎تواند کمک کننده باشد. برخی افراد به قدری در دروغ گفتن تبحر دارند که شما هرگز قادر به تشخیص آن نیستید.

چگونه با آدم دروغگو برخورد کنیم؟

توجه به این موضوع که فرد (فرزند، همسر، دوست، همکار و…) با چه هدفی به شما دروغ می‎گوید مهم است. به طور مثال گاهی تنبیه بیش از حد کودکان، آنها را دروغگو می‌کند. گاهی به یک عادت رفتاری تبدیل شده است. گاهی نیز به قصد فریب، سودجویی و کلاهبرداری انجام می‎شود. سوال اینجاست که وظیفه شما در مقابل فرد دروغگو چیست؟

• خونسردی خود را حفظ کنید و اعصاب خود را کنترل نمایید.
• اگر امکان دارد فرد را نزد مشاور، روانشناس یا یک عالم دینی ببرید.
• فرد را با عواقب ناگوار دروغ گفتن آشنا کنید، مانند از بین رفتن اعتماد متقابل.
• اگر امکان دارد با یک روش دوستانه و نه مغرضانه، فرد را متوجه سخن اشتباهش کنید.
• ممکن است متوجه شوید که هدف فرد آسیب رساندن یا سوء استفاده نیست. صرفاً به دلیل ترس، دریافت تحسین یا به درست آوردن چیزی دروغ می‎گوید. با آنها صادق باشد و بگویید که نیاز به دروغ گفتن نیست و شما در هر شرایطی حامی او هستید.

 

آدم دروغگو چه ویژگی هایی دارد؟

شاید بپرسید که آدم دروغگو چه ویژگی‎هایی دارد؟ ابتدا فراموش نکنید دروغ کوچک یا بزرگ، یک نوع رفتار غیراخلاقی است که مقدمه رفتارهای غیراخلاقی دیگری نیز می‌شود. متاسفانه دروغ به عنوان یک ناهنجار اجتماعی، جایگاه ناپسندی مانند دزدی و کلاهبرداری ندارد. آدم‎های دروغگو ویژگی‎ هایی دارند که متأسفانه در برخی موارد ذیل سایر ناهنجاری‎های روانشناختی یا موارد دیگر بررسی می‌شوند. ویژگی های آدم دروغگو عبارتند از:

• فریبکاری، تملق و چاپلوسی از ویژگی‎های آدم دروغگو هستند.
• انسان دروغگو بر اساس ضعف شخصیت و احساس حقارتی که دارد دروغ می‎گوید.
• ترس یکی از دلایل دروغ است، به طور مثال کودکان بیشتر به دلیل ترس دروغ می‎گویند.
• پایین بودن تفکر، تعقل، ناتوانی و ناآگاهی (درباره پیامد دروغ)، از دیگر ویژگی‎های فرد دروغگوست.
• حسادت نسبت به سایر افراد به هر دلیل باعث دروغگویی می‎شود، به نحوی که داشته‎های دیگران را تخریب می‌کند.
• دورویی و نفاق از دیگر ویژگی‎های افراد دروغگوست. کسانی که حرف و عملشان با آنچه در قلبشان است کاملاً در تضاد می‎باشد.
• فرد دروغگو احساس پستی می‎کند. (پیامبر گرامی اسلام (ص): دروغگو، دروغ نمی گوید، مگر به خاطر آنکه در خود احساس پستی نماید).