اگر شما یک سخنران حرفه‌ای هستید و یا به مناسبت شغلی که دارید، گاهی باید برای جمعیت‌های متنوعی سخنرانی کنید، شناخت انواع سخنرانی و آشنایی با ویژگی‌های یک سخنرانی خوب را در اولویت کارهایتان قرار دهید. در این مقاله در کنار شناخت ویژگی‌های کار سخنران‌های حرفه‌ای، با انواع سخنرانی نیز آشنا خواهید شد.
ویژگی های یک سخنرانی خوب
ویژگی‌های یک سخنرانی خوب مستقیما به ویژگی‌های سخنران وابسته است. سخنران باید با در نظر گرفتن مسائل مختلفی از جمله گروه افراد حاضر در جلسه، تکنیک‌های کلامی، نحوه ایستادن، نوع بیان و … راندمان سخنرانی خود را تا حد ممکن افزایش دهد. در ادامه فهرستی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی را که یک سخنران خوب باید در حین سخنرانی از آن‌ها بهرمند باشد، مرور خواهیم کرد:
- تمرین و ممارست پیش از سخنرانی
- پیش‌بینی وقایع غیرمنتظره
- استفاده از زبان بدن متناسب با سخنرانی و اتمسفر جلسه
- شروع و پایان‌بندی فکر شده و جذاب
- برخورداری از ظاهر شکیل و مناسب
- برقراری ارتباط چشمی موثر با مخاطبان
- توانایی صحبت کردن بدون تپق
- برخورداری از اعتماد به‌نفس بالا
- وقت‌شناس بودن هنگام شروع سخنرانی و مدیریت زمان در حین سخنرانی
آشنایی با انواع سخنرانی
در ادامه با ۱۱ نوع از سخنرانی مختلف آشنا خواهیم شد و در مورد هر یک توضیحات مفید و کلیدی ذکر شده است. حتما پس از مطالعه تجربه خود از بکار گیری این نوع سخنرانی ها در اجتماعات بیان کنید.
سخنرانی انگیزشی
سخنران‌های انگیزشی به ویژه در سال‌های اخیر طرفدارهای بسیاری پیدا کرده است. خستگی، افسردگی و سرخوردگی از عوامل اصلی کاهش انگیزه کار و تلاش در آدم‌ها است. سخنرانی انگیزشی بر این اساس، قصد ترمیم این وضعیت آشفته در انسان را دارد. سخنرانی انگیزشی به کمک برجسته کردن وجوه مثبت زندگی، تمرکز بر انرژی‌ها و پتانسیل‌های پنهان در وجود آدمی‌زاد و اشاره به موفقیت‌های و روش‌های افراد مشهور تلاش می‌کند انگیزه از دست رفته افراد را بازسازی کند. عموما سخنران‌های انگیزشی باید از خلاقیت و انرژی بالا و توانایی انعطاف و ایجاد ارتباط موثر و صمیمی با مخاطبان برخوردار باشند. از جمله مشهورترین سخنران‌های انگیرشی می‌توان به برایان تریسی، آنتونی رابینز، وین دایر، آرنولد شوارتزنگر، جیم ران، رابین شارما و زیگ زیگلار اشاره کرد.
سخنرانی متقاعد کننده
سخنرانی متقاعدکننده را بیشتر در حوزه‌های تجاری و کسب‌وکارها می‌توان دید و شنید. در واقع برای مجاب و متقاعدکردن مشتری، سخنرانی‌های کوتاه یا بلندی توسط فروشندگان و یا صاحبان کسب‌وکارها انجام می‌شود که در نهایت منجر به رضایت مشتری برای خرید می‌گردد. بنابراین سخنران در چنین مواردی باید به تکنیک‌های فروش و سخنرانی به صورت توامان اشراف داشته باشد. علاوهبر این‌ها متقاعد کردن افراد نیز خود تکنیک‌های متنوعی دارد که اشراف سخنران به آن‌ها در لحظه به کمک او خواهند آمد. در نهایت باید به عنصر صداقت نیز اشاره کنیم که در سخنرانی متقاعد کننده یک اصل اساسی به‌شمار می‌رود.
سخنرانی طنز
سخنرانی طنز نیز یکی از انواع سخنرانی است که از قضا در سرتاسر جهان طرفدارهای بسیاری دارد. برای این‌که سخنرانی طنز اتجام دهید لزوما نیازی نیست که یک کمدین حرفه‌ای باشید اما ضروری است که از ارکان اصلی موفقیت کمدین‌ها بهره ببرید. نبود این ارکان در واقع به منزله شکست سخنرانی طنز شما خواهد بود. ارکانی که شامل متن طنز و فضاسازی مناسب می‌شود.
در یک سخنرانی طنز موفق، سخنران به حد کفایت و استانداردی طناز است، متن از پتانسیل‌های طنز خوبی برخوردار است، فضاسازی نیز به کمک بسیاری چیزها از پیش و در حین سخنرانی آماده و متناسب با یک سخنرانی طنز است؛ برای نمونه همراهی موسیقی هماهنگ و غیره. در نهایت شنوندگان و حضار در جلسه نیز باید افرادی باشند که آمادگی کافی برای خندیدن در آن‌ها وجود دارد و نسبت به شرایط جلسه کاملا آگاه هستند.
سخنرانی آموزشی
سخنرانی آموزشی عموما با هدف تدریس و یا آموزش یک مبحث به خصوص انجام می‌شود. بنابراین وقتی هدف سخنرانی انتقال مطلب به شنوندگان است، کار سخنران کمی تخصصی‌تر و حساس‌تر خواهد بود. اشراف سخنران به مبحث مورد نظر در سخنرانی آموزشی و ایجاد طرح و نقشه از پیش تعیین شده برای ارائه مطلب، نقشی حیاتی در این میان بازی می‌کند. موفق‌ترین سخنران‌های آموزشی، کسانی هستند که روش‌های تدریس منحصربفرد و جذابی را برای سخنرانی‌های خود انتخاب می‌کنند. از جمله مهم‌ترین روش‌های تدریس متدوال می‌توان به روش‌های تدریس با بازی، تدریس مشارکتی، تدریس غیرمستقیم و تدریس مشاهده‌ای اشاره نمود.
سخنرانی علمی
سخنرانی علمی مخصوص محققان و دانشمندان است. توصیه می‌کنیم برای آموختن روش‌های به‌روز و موفق سخنرانی علمی به سخنرانی‌های TED مراجعه کنید. سخنرانی علمی را همچنین می‌توان نوعی از سخنرانی آموزشی مطرح کرد که البته بحث‌هایی تخصصی‌تر در آن مطرح می‌شود. در واقع نوع مخاطب سخنرانی علمی نیز با دیگر سخنرانی‌ها تا حد زیادی متفاوت خواهد بود. بنابراین نکته بسیار مهم در سخنرانی علمی شناخت مخاطب است. برای رسیدن به یک مخاطب شناسی استاندارد بهتر است به این نکات توجه کنید:
- تعداد مخاطبان
- جنسیت مخاطبان
- سن و سال مخاطبان
- گروه شغلی مخاطبان
- میزان تحصیلات مخاطبان
- فرهنگ حاکم بر اکثریت مخاطبان
- انتظاری که مخاطبان از سخنرانی دارند
آگاهی از این نکات پیش از سخنرانی و توجه به آن‌ها برای انتخاب روش و طراحی سخنرانی علمی، درصد موفقیت سخنران را بالا خواهد برد.
سخنرانی خودمونی!
سخنرانی خودمونی، نوعی سخنرانی خیلی ساده است که برای مثال ممکنه شما در جمع دوستان‌تون برگزار کنید. موضوع سخنرانی خودمونی، معمولا بسته به فضای محیط و افراد متفاوته و هر چیزی می‌تونه باشه. قاعدتا برای موفقیت در سخنرانی خودمونی باید نهایت صمیمیت رو برقرار کنید و برای این‌کار بهتره که اول خودتون به این باور برسید که قرار نیست کار عجیب و غریبی انجام بدید و فقط باید خیلی صمیمانه با دوستان‌تون راجع به موضوع مشخصی حرف بزنید. برای موفقیت بیشتر در سخنرانی خودمونی اول باید جمع رو به خودتون جلب کنید و بعد به سراغ اصل مطلب برید.
سخنرانی بداهه
یکی از مهم‌ترین عناصر سخنرانی در تمام اشکالش بداهه گویی است. بداهه گویی نیاز به هوش هیجانی بالا، مطالعه و خلاقیت ذهنی دارد. اما سخنرانی بداهه عامل بسیار مهمی است که می‌تواند در مواقعی که یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی می‌افتد، به سخنران کمک کند تا جمعیت و فضا را کنترل نماید و سخنرانی همچنان برقرار و مفید بماند. تصمیم گرفتن در لحظه و سخن گفتن، کاری است که در سخنرانی بداهه باید انجام دهید.
یکی دیگر از شرایطی که ممکن است سخنران را در موقعیت سخنرانی بداهه قرار دهد، پرسش‌های غیرمترقبه حاضرین است. اشراف به موضوع و البته خلاقیت ذهنی سخنران در این‌جا نیز به او کمک خواهد کرد تا بلافاصله افسار جلسه را مجدداً در دست بگیرد. اما نباید سخنرانی بداهه را لزوما به عنوان سخنرانی بدون آمادگی قبلی معرفی کرد. این کار از نظر حرفه‌ای اصلا توصیه نمی‌شود، مگر این‌که تحت شرایطی خاص، این شرایط به سخنران تحمیل شود. آنگاه است که باید از توانایی‌های خود بهره ببرد و سخنرانی بداهه انجام دهد.
سخنرانی سیاسی
سخنرانی سیاسی را می‌توان یکی از شغل‌های اصلی سیاست‌مدارها معرفی کرد. وزرا، سفیرها، نمایندگان مجلس، روسای جمهور و تمام کسانی که در سیاست مناصبی دارند، همواره در حال سخنرانی کردن هستند. یک سخنران سیاسی اصولا برای موفقیت در سخنرانی، علاوهبر آگاهی از استانداردها و قواعد سخنرانی به‌طور کلی، باید لزوما از قواعد و تکنیک‌های حوزه سیاست نیز مطلع باشد. آشنایی با اوضاع حاکم بر کشور و مردم، آگاهی از تمام جریان‌های سیاسی و اجتماعی برجسته داخلی و خارجی، شناخت کافی از ملت‌های جهان و تسلط بر نقش و وظایف سیاسی خود، از جمله عوامل بسیار موثر در موفقیت یک سخنرانی سیاسی خواهد بود.
سخنرانی مذهبی
یکی از انواع سخنرانی، سخنرانی مذهبی است که عموما برای تبلیغ مسائل دینی از آن بهره می‌برند. سخنرانی دینی در کشور ما سابقه‌ای بسیار طولانی دارد و اثرهای بسیار زیادی در جریان‌های سیاسی و اجتماعی داشته است. در سال‌های اخیر مراکز متنوعی برای آموزش‌ها و تبلیغات دینی در نظر گرفته شده است و نقش سخنرانی مذهبی در این مکان‌ها و مراکز بیش از پیش مهم جلوه می‌کند. موضوعات کلی سخنرانی‌های مذهبی را می‌توان به صورت فهرست زیر ارائه کرد:
- کنار گذاشتن اختلافات و مشکلات
- عدالت‌محور بودن جامعه
- ایجاد روشنایی فکری و خروج از ظلمات جهل
- تزکیه و تعلیم دنیوی و اخروی
- ترغیب به بندگی خداوند
- آشنایی با ارکان اساسی دین و مذهب
سخنرانی قضایی
سخنرانی قضایی مخصوص افرادی مانند وکلا و دیگر افراد حاضر در جلسات دادگاه است. از این رو موفقیت سخنرانی قضایی از موفقیت هر نوع سخنرانی دیگری حیاتی‌تر به نظر می‌رسد، زیرا هدف از این نوع سخنرانی احقاق حق افراد است و شنونده سخنرانی قضات و یا افراد تصمیم گیرنده خواهند بود. بنابراین یک سخنران قضایی لزوما باید از علوم متنوعی مانند منطق و فلسفه، تاریخ و روانشناسی نیز آگاهی‌هایی در خور موضوعات داشته باشد تا در کنار اشراف به ماده‌های قانونی بتواند حضار را با سخنرانی خود تحت تاثیر قرار دهد و در نهایت مجاب نماید.
سخنرانی غیر مستقیم
منظور از سخنرانی غیر مستقیم، انتقال مطلب به شنوندگان و حاضران در جلسه به روش‌های غیرمستقیم است. اشاره غیرمستقیم به موضوع که یک تکنیک سخنرانی به‌شمار می‌رود در برخی مواقع اثرگذاری بیش‌تری بر مخاطب خواهد داشت. جذاب‌تر شدن موضوع و ایجاد تعلیق برای شنونده از جمله مهم‌ترین عوامل مثبت سخنرانی غیرمستقیم است. سخنران باید بتواند به کمک روایت‌هایی فرعی و مرتبط، سلسله‌‌ای از کلام بسازد که در نهایت به شکل غیر مستقیم منظور اصلی را به مخاطب انتقال دهد. بنابراین بعید است که بدون طراحی و برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده، سخنرانی غیرمستقیم موفقی در کار باشد.
ارتباط گرفتن با مخاطب در سخنرانی
یکی از مهم‌ترین تکنیک‌ها در ارائه یک سخنرانی خوب، ارتباط گرفتن با مخاطب است. در ادامه راهکارها و تکنیک‌های برقراری ارتباط موثر با مخاطب در سخنرانی را معرفی خواهیم کرد:
- در حین سخنرانی خوش‌خلق باشید
- گاهی از علایق مخاطبان نیز سخنی به میان آورید
- صمیمیت و صداقت را چاشنی سخنرانی خود کنید
- با مخاطبان خود همدل شوید
- بهتر است در حین سخنرانی از حضور مخاطبان نیز بهره ببرید
- ترجیحا هم‌ردیف با مخاطبان خود بایستید و سخنرانی کنید
- فصیح و بدون لکنت با مخاطبان‌تان گفتگو کنید
- در حین سخنرانی از احساسات خود نیز کمی خرج کنید
- لحنی قوی و در عین‌حال منعطف را برای سخنرانی انتخاب کنید
کنترل استرس در سخنرانی
یکی از معضلات سخنران‌ها، استرسی است که هنگام مواجهه با جمعیت و در حین سخنرانی ممکن است دچار آن شوند. اما روش‌های کنترل استرس در سخنرانی چیست؟ برای این منظور شما باید نکات زیر را در نظر بگیرید تا از این طریق استرس خود را کنترل کنید:
- مخاطب خود را کاملا بشناسید
- بر محتوا و مطالبی که باید در سخنرانی به آن‌ها بپردازید، به‌طور کامل اشراف پیدا کنید
- برای سخنرانی خود ساختار و طراحی از پیش تعیین شده داشته باشید
- متن سخنرانی خود را بارها و بارها تمرین کنید
- تمام وجوه مختلف حضورتان در جلسه سخنرانی را از پیش بررسی و تمهیدات لازم را فراهم کنید
- تلاش کنید خودتان را از طریق راهکارهایی مانند تنفس عمیق، لبخند زدن، ماساژ پیشانی و … به صورت درونی آرام کنید
