افسردگی غول بی‌رحمی است که سایه خود را بر زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان می‌گستراند. افسردگی تنها یک بیماری واحد نیست، بلکه چهره‌ای با نقاب‌های متعدد دارد. در این مقاله سفری به دنیای پیچیده افسردگی خواهیم داشت و با انواع مختلف آن و علائم هشداردهنده هر یک آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید تا با شناخت انواع افسردگی و علائم آن، گامی در جهت سلامت روان خود و اطرافیانمان برداریم.
افسردگی اساسی (MDD)
افسردگی اساسی که به آن اختلال افسردگی اساسی، افسردگی کلاسیک یا افسردگی تک قطبی نیز گفته می‌شود، یکی از شایع‌ترین انواع افسردگی است. این اختلال بسیار رایج است، به طوری که در ایالات متحده بیش از 16 میلیون نفر در سال گذشته حداقل یک دوره افسردگی اساسی را تجربه کرده‌اند.
بر خلاف تصور عموم، افسردگی اساسی همیشه به دلیل اتفاقات ناگوار زندگی رخ نمی‌دهد. حتی ممکن است شما زندگی بی‌نقصی با خانواده‌ای دوست‌داشتنی، شغل ایده‌آل و تعداد زیادی دوست داشته باشید، اما همچنان به افسردگی مبتلا باشید.
مطالعه کنید: افسردگی چیست و راه‌های درمان آن
علائم افسردگی اساسی
- احساس ناامیدی و غم و اندوه
- مشکلات خواب یا خواب بیش از حد
- کمبود انرژی و خستگی
- از دست دادن اشتها یا پرخوری
- دردهای بی دلیل
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش
- عدم تمرکز، مشکلات حافظه و عدم توانایی در تصمیم‌گیری
- احساس بی‌ارزشی یا ناامیدی
- اضطراب و نگرانی مداوم
- افکار مربوط به مرگ، خودآزاری یا خودکشی
انواع افسردگی و علائم آن می‌توانند برای چند هفته یا حتی چند ماه ادامه داشته باشند. برخی افراد فقط یک دوره افسردگی اساسی را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در طول زندگی خود دوره‌های متعددی از MDD را تجربه کنند.
افسردگی مداوم (PDD)
افسردگی مداوم که با نام دیستایمی نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال خلقی است که با احساس غم و اندوه عمیق و پایدار برای مدت‌زمان طولانی (معمولاً بیش از دو سال) مشخص می‌شود.
برخلاف افسردگی اساسی، شدت علائم در دیستایمی معمولاً خفیف تا متوسط است و فرد به ندرت دوره‌های بدون علامت را تجربه می‌کند. با این حال، این امر به معنای آسان بودن دیستایمی نیست. زیرا می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی و عملکرد فرد در زمینه‌های مختلف تأثیر منفی بگذارد.
علائم کلیدی افسردگی مداوم
- احساس ناراحتی و افسردگی مداوم که در بیشتر روزها وجود دارد
- کاهش علاقه نسبت به فعالیت‌های لذت‌بخش
- احساس عصبانیت، بی‌قراری یا تنش به طور مداوم
- احساس گناه یا سرزنش بیش از حد بدون دلیل مشخص
- داشتن تصویری منفی از خود و احساس بی‌ارزشی
- بی‌خوابی یا خواب بیش از حد
- احساس خستگی و کمبود انرژی مداوم
- عدم وجود چشم‌انداز مثبت برای آینده
- ناتوانی در تمرکز و حفظ توجه
- کناره‌گیری از اجتماع
به دلیل ماهیت مزمن دیستایمی، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به مرور زمان به علائم آن عادت کرده و آنها را بخشی از شخصیت خود بدانند. این امر تشخیص و درمان به موقع این اختلال را دشوارتر می‌کند.
افسردگی دوقطبی
افسردگی دوقطبی که به آن اختلال خلقی دوقطبی نیز گفته می‌شود، نوعی اختلال خلقی است که با نوسانات شدید خلقی از افسردگی عمیق تا شیدایی یا هایپومانیا (شادی و هیجان غیرطبیعی) مشخص می‌شود.
در دوره افسردگی دوقطبی، فرد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- خستگی، بی‌خوابی و بی‌حالی
- درد غیرقابل توضیح و بی‌قراری روانی-حرکتی
- احساس پوچی و فقدان امید به آینده
- کاهش عزت نفس
- تحریک پذیری و اضطراب
- بلاتکلیفی و بی‌نظمی
در دوره شیدایی یا هایپومانیا نیز افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- احساس سرزندگی و انرژی غیرقابل کنترل
- کاهش زمان خواب
- افزایش حساسیت و واکنش‌های شدید به محرک‌های جزئی
- داشتن ایده‌های بزرگ و غیرقابل‌دسترسی
- احساس غرور و برتری بیش از حد.
- رفتار غیرعادی، مخاطره‌آمیز و خودویرانگر
- احساس سرخوشی
در موارد شدید افسردگی دوقطبی، ممکن است فرد دچار توهم و هذیان شود. همچنین برخی افراد مبتلا به این اختلال، دوره‌های مختلط را نیز تجربه می‌کنند، به این معنی که علائم شیدایی و افسردگی به طور همزمان در آنها ظاهر می‌شود.
افسردگی فصلی (SAD)
افسردگی فصلی که با نام اختلال عاطفی فصلی نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال خلقی است که با تغییرات خلقی قابل توجه در طول سال مشخص می‌شود. افراد مبتلا به SAD معمولاً در ماه‌های زمستان، زمانی که روزها کوتاه‌تر و تاریک‌تر هستند، علائم افسردگی مانند غم و اندوه، خستگی، افزایش وزن و خواب‌آلودگی را تجربه می‌کنند. در ماه‌های روشن‌تر و گرم‌تر سال، علائم معمولاً از بین می‌روند و فرد احساس شادابی و سرزندگی می‌کند.
علائم افسردگی فصلی
- علائم افسردگی: غم و اندوه، ناامیدی، بی‌انگیزگی، احساس بی‌ارزشی، کاهش علاقه به انجام فعالیت‌ها، مشکلات خواب، خستگی، کاهش یا افزایش اشتها، افکار مرگ و خودکشی.
- علائم جسمانی: خواب‌آلودگی، خستگی، افزایش وزن، درد عضلات و مفاصل، سردرد.
- تغییرات رفتاری: کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، تحریک‌پذیری، بی‌قراری.
افسردگی پس از زایمان (PPD)
بارداری و زایمان دوران تغییرات جسمانی و عاطفی قابل توجهی برای زنان است. تغییرات هورمونی در این دوران می‌تواند بر خلق و خو و سلامت روان مادران تأثیر بگذارد. افسردگی پس از زایمان (PPD)یکی از عوارض شایع این دوران است. این اختلال با علائم افسردگی متوسط تا شدید مشخص می‌شود که بیش از دو هفته طول می‌کشد و در عملکرد روزانه مادر اختلال ایجاد می‌کند.
تفاوت PPD با نوسانات خلقی طبیعی پس از زایمان
بسیاری از زنان پس از زایمان، تغییرات خلقی، اضطراب و تحریک‌پذیری را تجربه می‌کنند. این علائم معمولاً طی دو هفته از بین می‌روند و جای خود را به احساس شادی و رضایت از مادری می‌دهند. اما در افسردگی پس از زایمان، شدت علائم بیشتر است و در مدت زمان طولانی‌تری ادامه دارد. این امر می‌تواند توانایی مادر در مراقبت از خود و نوزاد را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
علائم افسردگی پس از زایمان
- احساس غم و اندوه عمیق و مداوم
- نوسانات خلقی شدید
- کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی و انزوا
- مشکل در برقراری ارتباط عاطفی با نوزاد
- بروز تغییراتی در میزان اشتها (افزایش یا کاهش قابل توجه)
- احساس درماندگی، ناامیدی و بی‌ارزشی
- کاهش انگیزه برای انجام فعالیت‌های لذت‌بخش
- اضطراب و حملات پانیک
- افکار مربوط به آسیب رساندن به خود یا نوزاد
- افکار خودکشی
افسردگی پیش از قاعدگی (PMDD)
اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) نوع شدیدتر PMS است که با علائم عاطفی و خلقی شدید مشخص می‌شود. این علائم می‌توانند زندگی روزمره فرد را به طور قابل‌توجهی اختلال ایجاد کنند. خوشبختانه با شناخت انواع افسردگی و علائم آن می‌توانیم زندگی بهتری را تجربه کنیم و افسردگی پیش از قاعدگی را به خوبی مدیریت کنیم.
علائم PMDD
- احساس ضعف و بی‌حوصلگی شدید
- احساس غمگینی، ناامیدی یا خودانتقادی
- اضطراب و تنش غیرقابل کنترل
- نوسانات خلقی، اغلب همراه با گریه
- عصبانیت، پرخاشگری و بی‌صبری
- مشکل در تمرکز
- هوس غذایی یا پرخوری
تفاوت PMDD با PMSدر چیست؟
- شدت علائم: علائم PMDD شدت بیشتری نسبت به PMS دارد و زندگی روزمره فرد را به طور قابل‌توجهی اختلال ایجاد می‌کند.
- تمرکز بر تغییرات عاطفی: در PMDD، علائم عاطفی و خلقی مانند غم، اضطراب و تحریک‌پذیری بارزتر از علائم جسمی مانند نفخ و درد سینه است.
- تاثیر بر عملکرد: PMDD می‌تواند عملکرد فرد در محل کار، مدرسه و روابط را به طور قابل‌توجهی تحت تاثیر قرار دهد.
خوشبختانه افسردگی پیش از قاعدگی یک اختلال قابل درمان است. با تشخیص و درمان به موقع، زنان مبتلا به این اختلال می‌توانند علائم خود را کنترل کرده و از زندگی سالم و باکیفیت لذت ببرند.
سخن پایانی
با شناخت انواع افسردگی و علائم آن، تشخیص و درمان به موقع، حمایت اطرافیان و تلاش و پشتکار خودمان می‌توانیم بر افسردگی غلبه کرده و زندگی شادتر و سالم‌تری را تجربه کنیم. خدمات مشاوره و روان‌درمانی، دارو درمانی و تغییرات سبک زندگی می‌توانند ابزارهای قدرتمندی در این مسیر باشند.
به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با انواع افسردگی و علائم آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که باید در برابر آن تسلیم شویم. با امید و اراده‌ای قوی و با کمک درمانگران حامی می‌توانیم بر تاریکی غم و افسردگی غلبه کرده و به روشنایی امید دست پیدا کنیم.
