05نوامبر2021|38: 14
عزت نفس اصطلاحی در روانشناسی است که بازتاب ارزیابی یا برآورد یک فرد از ارزشهای خود می‌باشد.
حرمت نفس به وسیله وولفولک ( 2005) اینگونه تعریف می شود: یک عمل عاطفی و کپسوله ای از ارزش یا بهایی که ما در ارزیابی از خود به خویش اختصاص می دهیم.
عزت نفس به احساس فرد نسبت به ارزشمندی و تأیید او نسبت به خودش مربوط است(ساسون،2007).
همچنین روزنبرگ (1965) براین اعتقاد بود که حرمت نفس به معنای یک سازه کلی، ارزشیابی فرد از خود را به منزله ی یک موجود انسانی شایسته و باارزش نشان می دهد.این که افراد نسبت به خود چگونه فکر می کنند، چقدر خود را دوست دارند و از عملکرد خود چه میزان راضی هستند. به عبارت دیگر عبارت است از: “نگرش مطلوب و نامطلوب نسبت به خود” .
عزت نفس واژه ای است که به احساس فرد نسبت به ارزشمندی و تأیید او نسبت به خودش مربوط است(بلاسکویچ،1991).
منظور از عزت نفس، میزان ارزشی است که شخص برای خود قائل می باشد.به طوریکه به پیشرفت های خود ببالد، احساس ارزشمند بودن کند، ناکامی ها و ناملایمات را به خوبی تحمل کند، برای پوشاندن کاستی ها و ضعف های خود دیگران را سرزنش نکند، رابطه ی صمیمانه و خوب برقرار کند، مثبت اندیش و امیدوار باشد، متکی به خویش باشد و خود را در هر شرایطی که هست بپذیرد و محترم بداند. این ویژگی ها از جمله نشانه های بارز عزت نفس پایدار است(یوسفی لویه، 1387).
” عزت‌نفس یعنی باور و احساس من نسبت به خودم و ارزش های وجودی ام.”
عزت‌نفس از نظر بهداشت روانی و تعادل شخصیتی دارای اهمیت فراوانی است و در هرم نیازهای اساسی انسان بعد از نیازهای فیزیولوژیک، ایمنی. عشق و تعلق جای می گیرد. عزت‌نفس پایین تعادل و پویایی انسان را بر هم زده و بازدهی، کارآمدی، یادگیری و خلاقیت انسان را به طریقی منفی تحت تاثیر قرار می دهد و همواره با بیم و وحشت همراه است.
برعکس عزت نفس بالا با راهبردهای مقابله ای مثبت و سازنده، انگیزش بالا و حالات عاطفی مثبت رابطه دارد. اصطلاح عزت نفس با ارزشیابی ذهنی همراه است مبنی بر اینکه شخص با ارزش است یا برعکس شخصی است بد، ناشایست یا بی ارزش. بنابراین عزت نفس قسمت ارزشیابانه خودپنداره است.
عزت نفس به رشد و سلامت و طبیعی بودن فرد کمک می کند. بدون عزت نفس مثبت، رشد روانشناختی فرد متوقف می شود. در حقیقت عزت نفس مثل یک سیستم ایمنی آگاهانه عمل نموده و مقاومت و ظرفیت لازم برای زندگی فرد را فراهم می آورد. از سوی دیگر عزت نفس پایین، انعطاف پذیری فرد را در مقابل مشکلات کاهش می دهد. ع
زت نفس بالا با ویژگی های روانشناختی مطلوب مثل دقت ادراکی، سازگاری بهتر با سالمندی و انعطاف پذیری نقش جنسی رابطه دارد، از سوی دیگر عزت نفس پایین با نشانه های مرضی همبسته بوده و با بسیاری از مشکلات بهداشت روانی رابطه دارد و معمولا به آسیب های روانی منجر می شود.
عزت نفس از دو جزء تشکیل شده است:
به عنوان مثال: اگر فردی در روبرو شدن با چالش های زندگی احساس بی کفایتی داشته باشد و به خود اطمینان نداشته باشد، تشخیص مشاور، کمبود اعتماد به نفس در این فرد خواهد بود. همین مطلب در مورد کسی که احترام به خود را از دست داده نیز صادق است، فردی که خود را شایسته دوست داشته شدن، مورد احترام قرار گرفتن و شاد بودن نمی داند و از بیان افکار، خواسته ها و نیازهای خود وحشت دارد از عزت نفس کمی برخوردار است.
بنابراین دو عنصر کارایی خود و احترام به خود بیانگر اهمیت و نیاز به عزت نفس در زندگی می باشند.
آنچه تعیین کننده عزت نفس است شیوه فکری هر فرد نسبت به خودش است. این مفهوم در اثر تجارب زندگی شکل می گیرد که این تجربه ها نیز همان شکست ها و موفقیت ها، تحقیرهای دیگران، پیشرفت ها، واکنش و احترام دیگران نسبت به ما به ویژه در دوران کودکی ست. تصویر ذهنی ما از خودمان نیز از همین تجربه ها شکل می گیرد.
این تصویرها برای ما حکم واقعیت دارند و عزت نفس ما را تشکیل می دهند و همین تصاویر ذهنی به ما می گویند در چه کاری می توانیم موفق یا ناموفق باشیم. در مقاله قبلی درباره چرا عزت نفس خوبی ندارم صحبت کردیم، برای مطالعه آن میتوانید کلیک کنید.
همه مربیان، والدین و رهبران بر این باورند که جامعه باید پرورش دهنده افرادی با بهداشت روانی سالم و عزت نفس بالا باشد. چنین افرادی به دیگران احترام می گذارند، مسئولیت رفتار خود را می پذیرند، دارای ثبات شخصیتی هستند، نسبت به خود و توانایی هایشان احساس غرور می کنند، خودانگیخته هستند، توانایی رو به رو شدن با خطر مشکلات و حل آنها را دارند، دیگران را دوست دارند و دوست داشتنی هستند، در زندگی به دنبال چالش اند و هدف هایشان را دنبال می کنند. به عبارتی جامعه نیازمند افراد با عزت نفس بالاست، زیرا این افراد توانایی های خود را باور دارند و مسئول و قابل اعتماد می باشند.
عزت نفس به فرد قدرت، انرژی و انگیزه می بخشد، در فرد انگیزه ایجاد می کند و به او اجازه می دهد تا از موفقیت ها لذت ببرد و نسبت به آنها احساس غرور کرده و رضایت خاطر را تجربه نماید.
فرد با عزت نفس پایین به دنبال ارضای هدف های ثابت و بدون چالش است که خود عاملی برای ضعیف تر شدن عزت نفس است.
فردی که از عزت‌نفس بالا برخوردار است می تواند با دیگران ارتباطی اثربخش همراه با نشاط و خوشرویی برقرار کند. وی به دیگران احترام می گذارد و از خوشحالی آنها شاد می شود، چنین فردی دیگران را تهدیدی برای خودش نمی داند و احترام او نسبت به خودش، اساس احترام او به دیگران است.
احساس ارزش نسبت به خود با مهربانی، سخاوت، همکاری اجتماعی روحیه ی کمک های متقابل همبستگی مثبت دارد. کارکردن روی عزت‌نفس به عنوان هسته وجودی هر آدمی ضرورت دارد چون این هسته منبع تغذیه روح و عامل رشد و محصول دادن فرد در شرایط متفاوت است. اگر هسته را باور کنیم محصول خوبی ارائه می دهیم و زمانی می توان محصول داد که هسته درونی بارور شده باشد.
دنیای پیرامون ما دنیای بی ثباتی ست. هرچند ما برای رفع این بی ثباتی کاری از دست مان بر نمی آید اما با تقویت عزت نفس می توانیم دنیای درون مان را ثبات ببخشیم. اگر عزت نفس نداشته باشیم توانایی روبرو شدن با چالش های زندگی را نداریم و در زمینه روابط اجتماعی مان نیز در معرض آسیب قرار می گیریم.
عزت نفس ریشه در کودکی فرد دارد، در واقع هر چقدر کودک در خانه و خانواده اش مورد احترام باشد و خواستنی و مورد قبول واقع شود، عمیقاً احساس کند که او را فقط بخاطر خودش نه رفتارش، نه درس خواندن یا نخواندن و نه خوبی و بدی اش می خواهند، احساس عزت نفس در کودک شروع به رشد میکند.
کودکی را تصور کنید که وقتی رفتار اشتباهی انجام میدهد، با واکنش سخت پدر و مادرش مواجه میشود و عمیقاً احساس میکند بخاطر این رفتار دیگر او را دوست نخواهند داشت؛ همچنین از والدینش هم، چنین جمله ایی را بسیار زیاد میشنود که «چون کودکی بد بودی دیگر دوستت ندارم»؛ این شروع لغزش عزت نفس در کودکان است.
وقتی کودک احساس کند پذیرش او از طرف خانواده اش فقط دلیل رفتاری دارد و نه وجود کامل خودش، عزت نفس و حرمت نفسش پایین می آید.
بنابراین به مرور با انجام هر رفتاری، شروع به سرزنش خودش میکند و مدام احساس بی ارزشی، کم اهمیتی و خواستنی نبودن را تجربه میکند. این افراد هیچگاه نمی توانند به خود و حتی ظاهرشان خشنود باشند و مدام در سرشان جملاتی نظیر ملال آور،کم ارزش و غیر جذاب می شنوند و خودشان را پایین تر از همه می دانند.
سوء استفاده جسمی، جنسی یا عاطفی ممکن است بارزترین و آشکارترین دلایل پایین بودن عزت نفس باشد. مجبور شدن به ماندن در یک موقعیت خاص می تواند به عزت نفس فرد در کودکی آسیب بزند. به کودک یاد دهید که به هر کسی اعتماد نکند و تربیت جنسی او را شروع کنید. از دیگر عوامل ریشه ای عزت نفس پایین می توان به بداخلاقی و تندی پدر و مادر اشاره کرد که اجازه صحبت کردن و نظر دادن را به فرزندشان نمی دهند.
مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر عزت نفس فرد، خانه و مدرسه است. بنابراین میزان عزت نفس معلم و والدین بر عزت نفس کودک تاثیر خواهد گذاشت.
اساس شکل گیری شخصیت و رفتار در انسان عزت‌نفس اوست. بنابراین به نظر می رسد تجربه های ما در زندگی بر تقویت عزت‌نفس تاثیر می گذارد. این عزت نفس قابل تغییر است و هیچ کس نمی تواند بگوید برای این تغییر جوان یا پیر است!
افزایش عزت نفس امری دشوار است اما ناممکن نیست. بهترین شروع برای افزایش عزت نفس این است فکرکردن به ویژگی هایی ست که از وجود آنها احساس سربلندی و خوشحالی می کنیم.
“حلقه گمشده عزت نفس من این است که من خودم را دوست بدارم و به خودم احترام بگذارم”
یادمان باشد:” عزت‌نفس در اعماق وجود انسانها حضور دارد و چیزی نیست که دیگران بتوانند آن را به ما بدهند”.
میتوانید نظرات خودتون رو درمورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
گردآورنده: سمیه متوسل الحسینی
https://azamsadeghian.com/?p=130055
فاطمه پاکدامن 06 آوریل 2022
سپاسگزارم از متن بسیار عالی و آگاهی نابتون 💕
معصومه کوچکی 05 نوامبر 2021
سلام استاد عزیزم شبتون بخیر وخوبی
مقاله ی فوق العاده ای بود، خیلی خوشحال هستم که در دوره ی جامع عزت نفس تا اعتماد به نفس شرکت کردم وتک تک این مطالب رو دارم کار می کنم قطعا دنیای شغلی وزندگی من بعد از این دوره بسیار متفاوت خواهد شد متشکرم به خاطر آموزش‌های فوق العادتون متشکرم از اینکه هستید 🌹🌹🙏🙏💜💜