اکثر افراد به دلایل مختلف در ارتباط با همسر، دوست، خانواده و… به سمت وابستگی عاطفی پیش می‌روند. همین امر گاهی سبب بروز شرایط نامطلوبی برای فرد می‌شود. آن‌چه در مرحله اول تحت تاثیر قرار می‌گیرد، سلامت روان فرد می‌باشد. به طوری‌که فرد همواره با ترس زندگی خود را سپری می‌کند. این ترس می‌تواند ناشی از تنها ماندن، طرد شدن، جدایی و… باشد. به گونه‌ای که شخص نمی‌تواند بدون حضور فرد مقابل به زندگی خود ادامه دهد. این گونه افراد معمولا در مسیر راه با مشکلات زیادی روبرو می‌گردند.
انواع وابستگی عاطفی
وابستگی عاطفی زوج‌ها
یکی از شایع‌ترین وابستگی‌هایی که معمولا زوجین را با مشکلاتی روبرو می‌کند، وابستگی عاطفی زوج‌ها می‌باشد. افرادی که در زندگی مشترک نسبت به توانایی و قابلیت‌های خود دچار شک و تردید هستند، تصور می‌کنند نیازمند همه جانبه حمایت همسر خود می‌باشند. آن‌ها از شریک زندگی خود توقع دارند در برابر ترس و رنجشان، مانند سپر دفاعی عمل کند.
وابستگی عاطفی به خانواده
در این نوع وابستگی والدین دارای اضطراب، استرس و تنش هستند. به طوری‌که آن را به فرزندان خود نیز انتقال می‌دهند. همین امر سبب می‌شود فرزندان با ترس به محیط اطراف و پیرامون خود بزرگ شوند. این والدین نمی‌توانند نقش مثبتی در تقویت اعتماد به نفس فرزندان خود ایفا کنند. این چنین فرزندانی از استقلال و شناسایی توانایی‌های خود دور می‌ماند.
وابستگی عاطفی به محیط اجتماعی
آن‌چه به عنوان دلیل اصلی وابستگی عاطفی به شمار می‌رود، نیاز بیش از اندازه به شناخته شدن و تایید شدن فرد در محیط اجتماعی می‌باشد. در این نوع وابستگی فرد تلاش می‌کند دیگران را بسیار راضی و خشنود کند. بدین وسیله فرد با چاپلوسی سعی در جلب نظر دیگران دارد. برای این‌که فرد با عدم تایید دیگران روبرو نشود، هر چیزی را فدا می‌کند. تا جایی‌که از عقاید خویش صرف نظر کرده تا مورد تایید دیگران قرار گیرد. تحقیقات نشان می‌دهد کمبود حس ارزشمندی و نداشتن اعتماد به نفس در هر سه مورد وابستگی‌ها سبب بروز این نوع وابستگی می‌گردد.
راهکارهای موثر بر غلبه از وابستگی عاطفی
اکثر افراد حس تعلق خاطر نسبت به دیگری دارند. بنابراین اقدام به سرمایه‌گذاری عاطفی می‌کنند. چنان‌چه فرد احساس کند، بدون یک دوست، یک شریک، یک عضو خانواده و… نمی‌تواند سرحال و خوشحال باشد، نشان دهنده این است که این فرد به مرحله وابستگی رسیده است. این وابستگی هم برای رابطه و هم برای فرد مشکل ساز خواهد شد. بنابراین لازم است فرد با راههای غلبه بر این احساس آشنا شود تا بتواند از وابستگی بیش از حد خود بکاهد.
به تنهایی وقت بگذرانید
برای این‌که بتوانید با الگوها و عادت‌های خود بیشتر آشنا شوید، لازم است زمانی را به خود اختصاص دهید و اطمینان یابید در زمان تنهایی هیچ کس در اطراف شما نیست. در تنهایی به ذهن خود توجه کنید. فکر کنید که ذهن شما به چه چیزی تمایل دارد. برخی افراد در زمان تنهایی و اندیشیدن، با عادت‌ها و رفتارهایی از خود آشنا می‌شوند که در گذشته کاملا از آن بی اطلاع بوده‌اند.
برای این‌که بتوانید به نتیجه مطلوبی برسید، بهتر است حواس خود را به سمت گوشی همراه یا کارهای متفرقه هُل ندهید. همه‌ی تمرکزتان را روی این تمرین بگذارید و در هفته چند بار وقت خود را به تنهایی سپری کنید.
ترس‌های خود را بشناسید
بررسی‌ها حاکی از آن است که وابستگی عاطفی از ترس نشات می‌گیرد. افرادی که به این نوع وابستگی دچار هستند، به این فکر می‌کنند که اگر فرد مقابل آن‌ها را ترک کند چه اتفاقی می‌افتد و آن‌ها دچار چه احساسی خواهند شد؟ بنابراین جهت شناسایی ترس‌هایی که در وجودتان قرار دارد، لازم است نسبت به آن‌ها آگاهی یابید.
خودداری از کنترل کردن دیگران
برخی از افرادی که با وابستگی عاطفی روبرو هستند، همواره سعی در کنترل کردن شخص مقابل دارند. چنان‌چه این افراد موفق به کنترل دقیق و روزانه فرد مورد نظر نشوند، احساس ناامیدی، بدبختی، سرگردانی و… می‌کنند. اگر این افراد قبول کنند که دیگران هم حق انتخاب دارند، کنترل کردن بی معنی خواهد بود.
بهتر است به جای این‌که وقت و زمان خود را به کنترل دیگران اختصاص دهید، انرژی خود را صرف کنترل کردن افکار خود کنید. به طور مثال زمانی‌که دوست شما قصد دارد، کار باب میل خود را انجام دهد و با دیگران وقت خود را سپری کند، بهتر است حسادت را کنار بگذارید و اجازه دهید دوست شما به کار مورد علاقه خود بپردازد. شما نیز می‌توانید برای اوقات فراغت خود برنامه ریزی کنید و به این فکر کنید که انجام چه کارهایی شما را خوشحال می‌کند.
تقویت حس هویت خود
شناسایی و تقویت حس هویت خود به شما کمک می‌کند، ارزش‌های خود را بشناسید و با آن‌ها روبرو شوید. اگر بینش دقیقی نسبت به هویت و درون خود ندارید، لازم است از منطقه امن و درونی خود خارج شوید و به دنبال تجربه موارد جدید بروید.
تحقیق کنید که چه ایده‌ها و فعالیت‌هایی با روحیه شما هماهنگ و سازگار هستند. به این فکر کنید که چه چیزی در درون شما کم است که برای جبران این کمبود به تایید دیگران نیاز دارید.
شکستن الگوها با کمک دیگران
گاهی وابستگی عاطفی به قدری شدید است که ممکن است فرد به تنهایی از عهده غلبه بر آن بر نیاید. بنابراین لازم است با کمک مشاور یا دوست صمیمی جهت رفع این مشکل صحبت کنید. این امر به شما کمک می‌کند مسیر را به درستی طی کنید و به نتیجه مطلوب دسترسی یابید.
- رسیدن به سلامت عاطفی
- پذیرفتن مسئولیت احساستان: قبول کنید آن فردی که باید مسئولیت احساس خود را بپذیرد شما هستید. لذا وقتی‌که شما روز سختی را گذرانده‌اید و بسیار خسته هستید، نباید انتظار داشته باشید که دیگران بخاطر شما از انجام کارهایشان صرف‌نظر کنند. لازم است شما راهی را بیابید که بتوانید به مقابله با احساسات منفی خود بپردازید. بهتر است این کار بدون حضور و کمک دیگران صورت گیرد.
زمانی می‌توانید از پذیرفتن مسئولیت احساس خود اطمینان یابید که لحظات سخت را به درستی و بدون کمک دیگران به لحظات آسان تبدیل کنید و با حال خوب به سمت دیگران بروید.
- تلاش برای روبرو شدن با نیازهایتان: وقتی نسبت به موضوعی احساس بدی دارید، سعی کنید به جستجوی راههای سالمی که ممکن است حال شما را خوب کند، بپردازید. دقت کنید برای از بین بردن یک حس منفی، به وابستگی جدیدی مبتلا نشوید.
به طور مثال اگر دچار اضطراب و استرس شده‌اید، جهت بهبود و رهایی از این حال از مصرف الکل و کشیدن سیگار خودداری کنید. در چنین مواقعی پیاده‌روی، ورزش و… در بهبود حال شما موثر خواهد بود.
- تقویت اعتماد به نفس: یادآوری توانایی‌هایتان می‌تواند حس خوبی را به شما منتقل کند. به طوری‌که دیگر جهت گرفتن تایید به دیگران نیازی نداشته باشید. یادگیری کارهای جدید به افزایش اعتماد به نفستان کمک شایانی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که با جملات انگیزشی همچون من می‌توانم، من توانمندم و… با لحن دوستانه‌ای با خود صحبت می‌کنند از اعتماد به نفس بالایی برخوردار می‌باشند.
- پذیرفتن محدودیت‌های دیگران: ویژگی‌های خوب دیگران را در نظر بگیرید و از آن‌ها درخواست‌های منطقی و معقول داشته باشید. چنان‌چه فردی شما را ناامید و ناراحت کرد، هرگز عصبانی نشوید. مدام با خود تکرار کنید که هر فرد از نقاط قوت و ضعف مخصوص به خود برخوردار می‌باشد. در نتیجه با در نظر گرفتن محدودیت‌های دیگران در صورت اشتباه کردن، می‌توانید به راحتی آن‌ها را می‌بخشید.
6 راهکار موثر برای غلبه بر وابستگی عاطفی
1. گسترش دایره اجتماعی
برای این‌که بتوانید از وابستگی عاطفی به فرد خاصی جلوگیری کنید، با افراد بیشتری وقت خود را سپری کنید. با خانواده و دوستانتان به طور مرتب در ارتباط باشید.
2. پذیرفتن مسئولیت برنامه‌هایتان
همواره بکوشید بر اساس آرزوها و نیازهای خود برنامه‌ریزی کنید. جهت فعالیت، تفریح، مطالعه و… خود وقت بگذارید. هرگز اجازه ندهید دیگران برنامه‌های خود را به شما تحمیل کنند. به طور مثال چنان‌چه فردی که به او وابسته هستید به دیدن خانواده یا دوستان خود رفت، به جای این‌که ناراحت شوید برای ساعات تنهایی خود برنامه‌ریزی کنید.
3. از خود بپرسید از زندگی چه می‌خواهید؟
بدانید از زندگی چه می‌خواهید. برای رسیدن به آن‌چه مدنظرتان است، برنامه ریزی کنید. به جای این‌که همیشه سعی در راضی کردن دیگران داشته باشید، آرزوها و هدف‌های خود را در اولویت قرار دهید.
4. کمک به دیگران
زمانی از وابستگی عاطفی رها خواهید شد که کمک کردن به دیگران را در برنامه خود قرار دهید. کمکی هر چند کوچک به خانواده یا دوستانتان می‌تواند شما را از بند وابستگی برهاند. چنان‌چه پس از کمک به دیگران توقع چیزی دارید، یعنی همچنان وابستگی در شما وجود دارد.
5. تمرکز روی اهداف خودتان
بجای تمرکز و وقت تلف کردن بر روی اهداف دیگران، اهداف خود را در نظر بگیرید. بهتر است به جای رسیدگی به انتظارات دیگران اهداف خود را دنبال کنید و جهت رسیدن به آن‌ها تلاش کنید.
6. ایجاد وابستگی متقابل
زمانی می‌توانید جهت برقراری روابط عاطفی درست و سالم به دنبال افراد مناسب بگردید که از عادت‌ها، رفتارها و وابستگی عاطفی قبلی رها شده باشید. این امر زمانی میسر می‌شود که دیگر برای تایید خود به دیگران نیاز ندارید و دقیقا می‌دانید که از زندگی چه می‌خواهید. آرزوها و اهداف خود را شناخته‌اید و در همان مسیر به درستی پیش می‌روید.
